Қазақстанда контейнерлік жүктерді транзиттік тасымалдау көлемі өсуде, бірақ сонымен бір мезгілде контейнерлер ішкі және экспорттық бағыттарда аз сұранысқа ие болып отыр. Негізгі себеп-ҚТЖ тарапынан тарифтің жоғары болуы, деп мәлімдеді нарық қатысушылары 30 маусым, бейсенбі күні Алматыда өткен «Argus Қазақстан мен Орталық Азияның мұнай-газ нарығы 2022» халықаралық конференциясы барысында.
Контейнерлік тасымалдау жүктерді тасымалдаудың ең сұранысқа ие түрі болып табылады: олар жаһандық нарықтың 90% – приходится құрайды. Қазақстанда транзиттік контейнерлік тасымалдар көлемі жыл сайын өсуде: өткен жылдың қорытындысы бойынша олардың көлемі 1 млн 066 мың ЖФЭ (жиырма футтық баламасы) құрады, 2020 жылға қарағанда 22%-ға өсті. Ал ішкі жүк тасымалында бұл түр дерлік жоқ.
Контейнерлерде және вагондардың әмбебап паркінде жүктерді тасымалдау тарифтерінің айырмашылығы тежеуші факторлардың бірі болып табылады. Қазақстанда контейнерде бір тонна жүкті тасымалдау құны әдеттегіден 2,5 есе жоғары, дегенмен 2017 жылы контейнерлік тасымалдарға тарифтер оларды төмендету есебімен мемлекеттік реттеуден шығарылды.
«Саланы дамыту тұрғысынан тарифтерді теңестіру мәселесі басты мәселе, өйткені қазір жүк жөнелтуші жүкті контейнерде тасымалдаудың тиімсіз екенін түсінеді және инфрақұрылымға салудың қажеті жоқ, — дейді PTC Holding басқарма төрағасы Тимур Қарабаев. – Нәтижесінде еліміздің 445 теміржол станциясының тек 18% – ы ғана контейнерлермен операцияларды жүзеге асыруға қабілетті».
Қазір Қазақстан ішінде Қытайға айына отандық өніммен 7-8 контейнерлік пойыз жасақталуда, ел арқылы өтетін барлық жүк ағыны – транзиттік. ҚТЖ логистика жөніндегі басқарушы директоры Ерлан Қойшыбаевтың айтуынша, экспорттық бағытта контейнерлерге жыл сайын 22 млн тоннаға жуық қазақстандық өнімді жіберуге болады. Алайда, ҚТЖ, оның айтуынша, тарифтерді төмендете алмайды, өйткені әмбебап парк тасымалдарының 80% шығынды болып табылады және тасымалдаушы кросс-субсидиялау көздерін, оның ішінде контейнерлік тасымалдарға арналған тарифтер есебінен іздеуге мәжбүр.
Нәтижесінде панельдік сессия барысында жүк тасымалдау нарығының қатысушылары мемлекеттік органдардың қарауына жіберуге ниетті қарар жобасына қол қойылды. Қарарда жүктерді республикаішілік және экспорттық қатынастарда әмбебап жылжымалы құрамда жүктерді тасымалдау деңгейіне дейін контейнерлерде тасымалдауға арналған төмендету коэффициентінің тетігін енгізу ұсынылады.
